Middelburg Dronk

Middelburgse Cultuurgeschiedenis

Fantaboerin.JPG
Foto De Faam 18 juli 2012.JPG

Cultuur in Middelburg

Muziek

Het woord cultuur is een vlag die vele ladingen dekt en een van die ladingen is muziek die men al in de middeleeuwen in herbergen en kloosters kon horen. Het gaat in dit lemma dus om muziek met haar cross-over varianten als bij voorbeeld cabaret, revue en dans gelinkt aan de horeca, want daar draait deze site nu eenmaal om. Muziek door de eeuwen heen in de Middelburgse horecagelegenheden, maar ook in de openbare ruimte en andere gebouwen waar men ook wat bij een optreden kon drinken. Om enige lijn in de muziekgeschiedenis van onze stad te krijgen is er voor gekozen om een aantal locaties waarin muziek werd gemaakt in de schijnwerpers te zetten en zo zaken zicht- en bijna hoorbaar te maken.

Zeeuwse Concertzaal

In 1754 wordt op initiatief van steenrijke regent Daniel Radermacher de bovenverdieping van Het Stads Ykhuis ingericht als concertzaal met een orchest, en zindelijk bekleedde zitplaatsen - er worden wekelijks concerten gegeven onder leiding van een kapelmeester. Het gaat een kleine eeuw goed, tot de Concertzaal in 1836 verhuist naar een bovenzaal van het Abdijcomplex aan de Groenmarkt. Deze ruimte wordt - nadat De Concert- en Gehoorzaal in 1896 is geopend - verbouwd en functioneert vanaf 1900 als Statenzaal. In april 1896 besteedt het Bestuur der Naamloze Vennootschap "De Concert- en Gehoorzaal" het bouwen van een Concert- en Gehoorzaal aan in de tuin van het pand aan de Lange Singelstraat N 181, later vernummerd tot Singelstraat 13. In 2006 wordt gestart met het verbouwen van de Concert- en Gehoorzaal en verdwijnt de ingang aan de Singelstraat 13 - het pand krijgt weer een woonbestemming. Een jaar later opent de Zeeuwse Concertzaal - de Concert- en Gehoorzaal is geschiedenis - en is de ingang verplaatst naar Verwerijstraat 14.

  • De concertzaal in het Stads Ykhuis, 1785

  • Duitsche Muzicanten op de Groote Concert Zaal op 't Molen-Water ; lootjes o.a. in De Goude Leeuw aan de Markt, februari 1777

  • Bouwtekening van de nieuwe concertzaal aan de Groenmarkt, 1839

  • Soirée littéraire et musicale in de Concertzaal, 1868

  • Volksbijeenkomst in de Concertzaal, 1869

  • Op algemeen verlangen wordt het feestconcert van een mannenkoor herhaald, 1898

  • Uitvoering ten bate van het orgelfonds, ca. 1907

  • Statieportret Middelburgs Mannenkoor 1930

  • Uitvoering De Ruytercantate; zittend tweede van rechts Jo den Hollander, 1936

  • 40-jarig bestaan Oratoriumvereniging Tot Oefening en Uitspanning, ca. 1945

  • Repetitie Die lustige Witwe van de Walcherse Operette- en Musicalvereniging, 1965

  • De keuken/garderobe van de Concert- en Gehoorzaal: er werden flesjes Amstelbier verkocht, 1973

  • Keti koti eenmalig in Zeeland, 1988

  • Weense avond Papillon, 1989

  • Rock Balloon, de band van Pim van den Berge
    treedt op tijdens het Roemeniëfestival, 1990

  • Jubileumconcert Oratoriumvereniging Tot Oefening en Uitspanning, 1994

  • Jubileumconcert Papillon, 1996

  • Het Zeeuws Orkest concerteert, 2001

  • Jubileumconcert Middelburgs Muziekkorps, 2009

  • Philip Glass is uitverkocht, 2011


Schouwburg

Een advertentie uit de Middelburgsche Courant van 30 juli 1807 meldt een toneelvoorstelling in den Nieuwen Schouwburg, gelegen op het Molenwater by de Koepoort dezer stad. In 1939 wordt dat gebouw afgebroken en vervangen door een strak, wit gebouw dat Nieuwe zakelijkheid uitstraalt. Begin jaren '60 geeft de Middelburgse gemeenteraad toestemming voor een dure verbouwing (toen al!) van het bestaande complex, maar later wordt toch besloten tot afbraak en het bouwen van een nieuwe schouwburg die op 22 januari 1965 geopend wordt. In de jaren '80 gaat men op zoek naar een nieuwe locatie - een zoektocht waar geen einde aan lijkt te komen. De schouwburg wordt het hoofdpijndossier van de gemeente Middelburg met als dieptepunt de put op de plaats van de Generaal-majoor Berghuijskazerne. In januari 2015 is de kogel door de kerk en besluit de gemeente op de oude locatie te blijven en de schouwburg te verbouwen, maar dat kan natuurlijk volgend jaar weer anders zijn.

  • Nieuwe schouwburg aan het Molenwater Middelburgsche Courant juli 1807

  • De schouwburg, ca. 1900

  • De witte schouwburg, jaren '50

  • De splinternieuwe schouwburg, 1965

  • De spreuk castigat ridendo mores (al lachend kastijdt men de zeden) had, gezien de politieke comedy capers, beter kunnen blijven hangen, 1966

  • Don Quichot op de Bruiloft van Kamacho, 1839

  • Bal Masqué et Paré ter gelegenheid van de Vasten-Avond, 1843

  • Groot bal, 1872

  • Liefdadigheidsvoorstelling ten voordeele der Wed. C.J. Bosman en haare kinderen; dat waren er 13!, 1889

  • The Timbertown Follies, Engelse krijgsgevangenen, treden op, 1915

  • Het Middelburgs Dilettantentoneel speelt Hij, Zij en Hottentot, 1932

  • Prinses Margriet in de schouwburg, 1965

  • Feestavond 100-jarig bestaan rijkskweekschool, 1976

  • Papillon met links Toos Slagter, 1979

  • Kees Petiet van Bar American links en naast hem Henk Koch krijgen de Klomppop 1981 LP van René de Dreu; rechtsachter met baard drummer van The Serial Martin Koster en linksachter met snor drummer van Melrose Abbey Johan wattel

  • Vlnr CdK Kees Boertien, burgemeester Piet Wolters, prinses Juliana, Piet en Annie Haak, 1982

  • Theater van de lach (John Lanting), maar die lach verging de schouwburg al snel, 1985

  • Brand in de schouwburg - Rob Zuidam, opvolger Piet Haak, kijkt toe, 1986

  • De schouwburg gaat weer open, 1986

  • Night of Jasz, 2000

  • Spijkers met Koppen, 2001

  • Nehalennia speelt Vendetta con amore, 2003

  • Het Middelburgs Muziekkorps maakt een muzikale reis van 190 jaar, 2005

  • De Vara Rood Show, 2007

  • Dazzle, 2009


Schuttershof

De schuttershoven waren van meet af aan een plaats waar muziek gemaakt werd, maar vooral ook gefeest. Middelburg had er drie, namelijk de Kloveniersdoelen aan Achter de Houttuinen, de St. Jorisdoelen aan de Balans en het Schuttershof Sint Sebastiaan aan de Beddewijkstraat. Aangezien er zich in dat laatste schuttershof het meeste afspeelde zal de aandacht zich daar vooral op focussen. In de periode net na de Tweede Wereldoorlog ontstonden er allerlei initiatieven op het gebied van cabaret en revue - de voorstellingen vonden plaats in het schuttershof en werden strijk en zet afgesloten met een bal o.l,v. Wim Meeuse van Dansschool Meeuse (zie ook Stiesel in m'n embde). Een vreemde eend in de bijt was goochelaar Ali Ben Lux (Ko Kemeling) die samen met Miss Blindina (Sara van Wittene) de zinnen van het publiek begoochelde. Kees van Hoek zette jaarlijks een revue op de planken van het schuttershof met de personeelsvereniging Ontwikkeling en Ontspanning (O en O) van de PZEM en Barend de Jonge had in vrijwel elke revue een running gag als "Ouwe Barend". Maar de cabaretgezelschappen kwamen in die periode als paddenstoelen uit de grond. Wim de Graaf (schreef het clublied Langs de lijn van voetbalvereniging Middelburg) en de broers Wim en Jo den Hollander zaten in de Zuidwesters, er was cabaretgroep The Moonliners waarvan de muzikale leiding beruste bij Ko Kempe en het cabaret deel bij Piet de Leeuw (de cabarettak van The Moonliners veranderde later in De Oprechte Amateur) en dan was er natuurlijk nog het onvolprezen Overschotje dat met o.a. Wim den Hollander en Jo Julianus aka Jo Juul furore maakte. Op veel van die avondjes werd de muziek bij het bal na verzorgt door Baby den Toonder met zijn Babytonband. Maar ook in De Gouden Poorte werd er volop muziek gemaakt, aan cabaret gedaan en gefeest - veel al wat oudere Middelburgers hebben daar goede herinneringen aan. Cabaretgezelschap De Scherpschutters (zie Barcodes: Welig wellende knakworst in De Gouden Poorte) o.l.v. Oude Barend de Jonge was er kind aan huis evenals beatband The Skylights. Aangezien de Gouden Poorte van oudsher een rood bolwerk was, trad het koor de Volksstem er vaak op en later ook het tienerkoor van de Kleine Stem o.l.v. Philip Feij. De Gouden Poorte werd in 1974 een antiekzaak, maar in het schuttershof wordt er tot op de dag van vandaag muziek gemaakt.

  • De Kloveniersdoelen, ca. 1900

  • Achterzijde Kloveniersdoelen, ca. 1990e

  • Een prent van de St. Jorisdoelen,ca. 1690

  • St. Jorisdoelen ca. 1900

  • Het schuttershof van de edele handboog met de poort die nu de ingang van De Spot is, 1696

  • Schuttershof, ca. 1900

  • Bals en muzijk en zang in de tuin van Klein-Schuttershof, 1831

  • Groot Vauxhall bal in het schuttershof de edele handboog, 1860

  • Feesten Kanaal en Zeeuwschen Spoorweg, 1867

  • Grand-cafe concert in Sociteit St. Joris, 1876

  • Het Schutterskorps, het latere Middelburgs Muziekkorps, o.l.v. Jan Morks, 1895

  • Bruidsfeest in Lokaal St. Joris, 1897

  • Feestprogramma zilveren bruiloft echtpaar Mes, 1906

  • Bal masqué Medioburgum, 1914

  • Nijverheid en Handel feest in de tuin van het schuttershof, 1923

  • Trio Willem Simonse trad ook weleens op in het schuttershof, ca. 1929

  • Evenals Jazzband De Vrolike Drie , ca. 1939

  • Groote feesten in Feestgebouw St. Joris, 1940

  • Revue Capriolen van de PZEM, 1948

  • Revue Confetti met links zittend Kees van Hoek (met pet) en rechts Barend de Jonge, 1950

  • Suara Maluku swingt in het schuttershof PZC november 1951

  • Suara Maluku vlnr J. Pattianakotta, J.M. Parinussa (staand), B. Rumahlewang (zittend), W. Syaranamual, J.A.J. Manusama, B. Seluta, Fr. Parinussa en Bram Berhitu , 1951

  • Ali Ben Lux en Miss Blindina treden op in het schuttershof PZC februari 1951

  • Ali Ben Lux en Miss Blindina, ca. 1950

  • J. Kemeling en S. van Wittene verzorgen avondvullingen, ca. 1950

  • Feestavond buurtvereniging Vlasmarkt-Kromme Weele met de Zuidwesters in het schuttershof de Stem januari 1954

  • PZC-feestavond met de Zuidwesters in restaurant Wöhler PZC april 1954

  • Wim de Graaf

  • Wim den Hollander, centraal in beeld met bril, doet een dansje in het schuttershof, 1956

  • Wim den Hollander

  • Jo den Hollander

  • The Moonliners brengen Parade in het schuttershof PZC november 1958

  • Vlnr Ko Kempe, Corry Brokken, Jan Wezeman, Baby den Toonder en Frans Bliek in het Vlissingse Cosy Corner, 1956

  • Parade van The Moonliners vlnr Piet de Leeuw, Dries van Baaren, Wil Wiggers, Annie Goedegebuure, Piet van Hese, Rie van Hese, Riek van Loo, Loes en Henk Moor, 1958

  • Na de voorstelling vlnr Kees Goedegebuure, Riek van Loo, Piet van Hese, Annie Goedegebuure en Dries van Baaren aka Jan van 't Zand, 1958

  • Na de voorstelling vlnr Rie van Hese, Henk Moor, Loes Moor en Adrie de Pree, later eigenaar van o.a. Alassio, Old Dutch en San Remo Bar (zie ook Kattekwaad)

  • Feestavond buurtvereniging Bagijnhof in De Gouden Poorte met de Oprechte Amateur de Stem november 1961

  • De Oprechte Amateur vlnr Frits Wiggers, Rie van Hese, Piet van Hese, Wil Wiggers, Piet de Leeuw, Mientje de Leeuw, Loes en Henk Moor, 1961

  • Sketch met patiënt Piet van Hese, trafo Henk Moor, verpleegster Mientje de Leeuw en dokter Piet de Leeuw, 1961

  • 't Overschotje op excursie - namen volgen

  • De Babytonband vlnr Baby den Toonder, Klaas Adriaanse (drums), Frans Bliek (trompet), Adrie Polvliet (sax), Henk van Berkel (gitaar) en Rinus Kievit (piano), jaren '50

  • Baby den Toonder aan het werk in café-restaurant Wöhler, 1963

  • De Scherpschutters o.l.v. Barend de Jonge treden op in de Gouden Poorte Zeeuwsch Dagblad december 1960

  • De Scherpschutters treden weer op in de Gouden Poorte de Stem januari 1961

  • Feestavond E.M.M. m.m.v. de Scherpschutters in de Gouden Poorte PZC november 1963

  • Dansen op muziek van The Skylights in de Gouden Poorte PZC maart 1966

  • The Skylights vlnr Bram Kraamer, Huib Koekoek, Nico Smolders en Piet Koekoek, ca. 1962

  • Optreden De Volksstem in de Gouden Poorte; tweede van links Bep Steijn met naast haar dochter Anneke, 1964

  • Tienerkoor in de Gouden Poorte vlnr Anneke Vinke, Jacky Gehrmann (zat later in Entree), Carla Schot en Joke Steijn, de zus van Anneke, 1966

  • Vlnr Philip Feij, Anneke Vinke, Jacky Gehrmann en Carla Schot, 1966

  • Het tienerkoor van de Kleine Stem o.l.v. Philip Feij treedt op in de Gouden Poorte PZC november 1965

  • Optreden Oostkappels Dameskoor in de Gouden Poorte, 1958

  • The Lazy River Six speelt door sluiting schuttershof in De Vergenoeging de Stem oktober 1962

  • The Lazy River Six vlnr Nico Legemate, Adrie van Wyngen, Ron Hendrikse (later in Het Groot Paradijs), Jaap Koning, Johan Sinke en Eddy de Poorter, 1962

  • Ischa Meijer en combo the Lizzies in de Kloveniersdoelen, 1989

  • Willem Breuker met band in de tuin van de Kloveniersdoelen, ca. 1990

  • Greetje Bijma met band in de Kloveniersdoelen, 1992

  • Het Le Duc Quintet Kloveniersdoelen, 1994

  • At the close of every day in De Spot, 2008

  • Luka Bloom in De Spot, 2010

  • Ploctones in het schuttershof, 2010


Openbare ruimte

Er was van oudsher ook veel muziek aanwezig in de openbare ruimte, dat wil zeggen in de straten, parken etc. van Middelburg. Je had natuurlijk de straatmuzikanten, maar ook waren er optredens in de open lucht, zij het soms op een overdekt podium. Onder de openbare ruimte vallen ook gebouwen als b.v. het stadhuis of de Zeeuwse Bibliotheek, want daar werd soms ook muziek gemaakt en meestal kom men er zich ook, al dan niet alcoholisch, laven.

  • Mina van 't urgel manst op de Bree, 1958

  • David Smolders op zijn vertrouwde stek voor V & D in de Lange Delft, 1964

  • Koperen Ko in de Lange Delft, 1971

  • André de Boer met zijn klein draaiorgeltje en nepaapje in de Lange Delft, 1985

  • Het gemeentebestuur van Middelburg wil een verplaatsbare muzijktent, 1865

  • Muziek en illuminatie tusschen de Noor- en Koepoort, 1866

  • De muziektent aan het Molenwater, ca. 1900

  • Een massale kleppermarsch aan het Molenwater, 1905

  • De onthulling van het beeld van koningin Emma wordt vanuit de Korenbeurs muzikaal begeleidt, 1937

  • Een muziektent op de Markt, ca. 1942

  • Een concert op het Molenwater - de muziektent was te klein, 1959

  • Muziektent Markt met op de achtergrond het ijskraam van Henk Jansen, 1963

  • Het Leger des Heils concerteert op de gele steentjes voor het stadhuis, 1966

  • Our Generation blokkeert de ingang van het provinciehuis op het Abdijplein, 1971

  • Niek van Raaij musiceert in de Vleeshal, 1972

  • Peppi en Kokkie in Openluchttheater Toorenvliedt, 1976

  • Sint Juttemis ondersteunt een protest tegen kernenergie op het Abdijplein muzikaal, 1980

  • De Blue Jeans Big Band geeft een concert in de muziektent op de Markt, 1987

  • Dat doet Clark Terry, gesponsord door Zekatel, ook, 1987

  • En dat allemaal in het kader van de Stadhoudersfeesten, gesponsord door Bavaria bier, 1987

  • Earthquake Roody & The Trembling Walls met links Cor de Jonge en rechts Ruden Riemens swingen de pan uit op de Markt, 1989

  • Dat doet Daniel Sahuleka bij Hofpop op het Hof van tange ook, 1989

  • Een concert in het Zeeuws Museum, 1991

  • Evenals The Emmeroyts bij Damrock op het Damplein, 1995

  • Het Middelburgs Muziekkorps houdt een open dag en musiceert op de Nieuwe Burg, 2003

  • BLØF, Beef en Copycat spelen op de Markt; mede georganiseerd door Seventy Seven, 2004

  • Mai Tai is top of the bill bij het Southpark Festival op het Meiveld, 2006

  • Salsa Conventy in De Stads Ring aan de Kruitmolenlaan, 2006

  • Marianne Boer en Nienke Oostenrijk doen aan kamermuziek op het Slot ter Hooge, 2008

  • Maar dat jaar is er ook spektakel op de Markt met de So What Jazzband, 2008

  • Het Southpark Festival op het Meiveld heeft voor ieder wat wils, 2010

  • Onda en Jong Onda concerteren in de muziektent op het Molenwater, 2011

  • En het Roosevelt Academy Choir speelt een thuiswedstrijd in de Burgerzaal van het stadhuis, 2011

  • Ook het nazomerfestival op het Abdijplein heeft voor elk wat wils, 2012

  • Maar dat jaar kon je ook naar Katinka Polderman in het Leescafé van de Zeeuwse Bibliotheek, 2012

  • Een jaar later was er zelfs een concert bij de buren, 2013


Openbare gelegenheid

Het, voorlopig, laatste lemma gaat over de openbare gelegenheden, de kroegen in Middelburg waar het soms alle dagen feest was. dat gebeurde in de 19de en 20ste eeuw vooral in de buurt van de Markt en aan de Dam en later het Damplein, maar er werd ook wat af gefeest in de warme driehoek Vlissings Wagenplein-Teerpakhuizenstraat-Winterstraat - eigenlijk werd er overal in de stad waar zich een gelegenheid bevond gefeest, want de dag van het feest kon weleens je laatste zijn geweest.


Bronnen

  • Foto's en afbeeldingen: Beeldbank Zeeuwse Bibliotheek en collecties Klazina de Graaf, Ben Vriesman, Jan Simonse, Kees Rijn en Conny de Lange, Jeroen en Monina Nousse, Nous Davidse, Bo Westdorp, Wim Helm, familie Van Wittene, Moluks Historisch Museum, Vlissingen Dronk, Leen van Cleemput, en al die anderen waarvan we de naam niet konden achterhalen
  • Krantenknipsels : Krantenbank Zeeland


Meer afbeeldingen zijn te vinden op: Algemene_Geschiedenis/fotos.


Festivals

Zie de pagina Festivals.

Toneel

Zie de pagina Toneel.

Stadfeesten

Zie de pagina Stadsfeesten

Kunst

Zie de pagina Kunst.

Externe Links

Bronnen