Middelburg Dronk

Versie van 4 sep 2011 om 11:50

Beschrijving

Café aan Markt 77 (vroeger: Wijk K, nummer 169) in Middelburg, in de periode 1884- 1970. De zaak was een opvolger van Rozenboom en een voorloper van Seventy Seven. Op 16 juli 1960 wordt het bedrijf in het Handelsregister beschreven als: cafébedrijf (met volledige vergunning). Op 5 juli 1968 luidt de bedrijfsomschrijving: cafébedrijf en slijtersbedrijf.

Foto's

Meer afbeeldingen zijn te vinden op De_Koophandel/fotos.

• 

  Boeren voor de Koophandel

• 

  De Koophandel omstreeks 1911

• 

  Interieur Koophandel (nu Seventy Seven)omstreeks 1960

• 

  v.l.n.r.: Chris Gabriëlse, Apolinia Gabriëlse, Mien Gabriëlse, Pieternella Gilde-Gabriëlse, Dirk Ratelband

Geschiedenis

De geschiedenis van café De Koophandel, de voorloper van Seventy Seven en opvolger van Rozenboom, begint in 1884, als eigenaar Scheurleer Rozenboom omdoopt tot De Koophandel. Christiaan Gabriëlse (bijnaam Kris van Tesse), afkomstig uit Westkapelle, huwt op 17 mei 1861 met Apolonia Johanna Baart. Uit dit huwelijk worden zeven kinderen geboren. Eén van de zoons, Johannes Gabriëlse (Wannes van Kris) koopt op 14 oktober 1887 het pand aan de “…Groote Markt 77” genaamd "De Koophandel”. Zie ook Naamgeving. In 1896 was er brand in het pand. Zie de afbeeldingen.

Johannes heeft het koffiehuis ruim 11 jaar in zijn bezit gehad en verkoopt het pand op 29 januari 1898 voor fl. 16.000.= aan zijn broer Jan Gabriëlse (Jantje van Kris). Jan Gabriëlse is de overgrootvader van moeders kant van schrijver dezes.

Drie dochters en één zoon van Jan Gabriëlse namen begin jaren ’30 van de 20e eeuw De Koophandel over. Apolonia Johanna (Ploon), Maatje (Maps), Christiaan (Chris) en Wilhelmina (Mien) bestierden het café tot 1965.

Naamgeving

Johannes Gabriëlse heeft in 1887 deze naam aan het koffiehuis gegeven, daarvoor had het pand de naam De Rozenboom. Volgens het Handelsregister van de Kamer van Koophandel Middelburg, dat na het verbranden van het oorspronkelijk register in 1941 werd gereconstrueerd, luidt de oorspronkelijke handelsnaam Gabriëlse Koophandel, aangevangen op 31 januari 1934. De handelsnaam wordt gewijzigd in Café “de Koophandel” met ingang van 12 april 1965. Vooral op donderdag (markt) kwamen er veel Walcherse boeren. Zij handelden onder elkaar bijv. over de verkoop van vee en deden dat bij voorkeur in het café. Het grote geld dat daarin omging, werd opgeborgen in een grote kluis in de keuken in linnen zakjes, voordat ze de stad in gingen voor overige boodschappen. Als ze weer naar huis gingen, met paard en wagen, kwamen ze het geld ophalen. Deze handel kan de aanleiding zijn geweest voor de naam van het café.

Eigenaars

• Johannes Gabriëlse: 1887-1898
• Jan Gabriëlse: 1898-1930
• Ploon, Maatje, Chris en Mien Gabriëlse: 1930-1965. Daarna verpacht aan bierbrouwerij Heineken en in 1970 is De Koophandel verkocht aan Daan Bruinooge (die Atlanta-bar in Vlissingen had) voor fl.50.000,= Volgens het Handelsregister van de Kamer van Koophandel Middelburg waren de vennoten op 23 april 1941: Apolonia Johanna Gabriëlse (geboren Westkapelle 25-11-1895), Christiaan Gabriëlse (geboren Middelburg 8-8-1905), Maatje Gabriëlse (geboren Middelburg 23-11-1907), Wilhelmina Gabriëlse (geboren Middelburg 27-11-1911.)
• Het café wordt met ingang van 12 april 1965 voortgezet door Jerremias van den Berge (geboren te Middelburg op 7 maart 1916)(mutatie Handelsregister 9-4-1965).
• De onderneming wordt voortgezet met ingang van 1 juli 1970 door D.J.P. Bruinooge (zie verder inschrijfnummer Handelregister nr. 13280).

Bijzonderheden

Indeling begane grond: Bij binnenkomst had je rechts 2 tafeltjes voor het raam, daarachter was het luik naar de kelder. De toog (er was er maar één) begon pas voorbij het luik. In de kelder stonden vaten bier. Af en toe stopte de bierpomp en moest een nieuw vat worden aangeslagen. De spoelbak was van koper, moest vaak worden gepoetst. Later werd ie vervangen door metaal. In de zomer was er een terras op een houten plankier, in de winter werd dat opgeslagen. In de winter hing er een groot donkerroodgordijn bij de voordeur. De koeling van bier en frisdrank gebeurde d.m.v. staven ijs, die werden bezorgd door een ellewagen. Links tegen de muur stonden 4 tafels met stoelen en...een jukebox!, tot aan de trap die naar 1e etage leidde. Achterin links, achter de trap, stond het biljart. Aan weerszijden van het biljart stonden dichte houten banken uit één stuk met uitgesneden figuurtjes. Tegen de achterwand was de koffiebar met een koffiemachine en een telefooncel. Boven de koffiebar was een ovaal raam tot aan het plafond. Achter de koffiebar links waren de toiletten: 1 toilet en een urinoir. In de pisbak zat een rooster waar soms ratten doorheen kwamen...dát waren nog eens tijden!

De keuken (3,5 x 4 meter) lag achter de koffiebar en hier waren kasten tot aan het plafond en een trap naar de voorraadzolder. Omdat er geen direct daglicht was, leverde een plat dak met glazen koepels het benodigde licht. In de keuken had men geen aanrecht maar een losse tafel. Grote ketels water werden gekookt op een kolenfornuis, waarna men kon afwassen: met de hand natuurlijk! Rechts in de keuken stond de kluis, zie ook Naamgeving.

Indeling eerste etage: De trap in het café leidde naar het woongedeelte op de 1e etage. Deze bestond uit een overloop, met links een deur naar een woonkamer + toilet. Er waren openslaande deuren naar het plat dak. Er was boven ook een tussenkamer, met een schuifdoor verbonden met de overloop, en een deur naar de woonkamer. Je moest dus altijd door de slaapkamer naar de woonkamer. Links in de woonkamer stond een theetafel en (lang voor WOII), stond links een grote kast met hokjes voor...kanaries! Mijn overgrootvader ging met z'n kanaries naar tentoonstellingen. De vogeltjes zaten achter dichte deurtjes en als ze daglicht zagen gingen ze zingen… Op de overloop was een deur naar de zoldertrap.

Indeling tweede etage: Voor en achter was er een grote slaapkamer en tussenin was de zolder.

Mooie verhalen

• Uit de novelle Het Café, van Jan Zwemer:
  Pagina 8:
  

"Simon was van de jongere stamgasten degene die het beste met de gemeentewerkman overwege kon. Ze hadden om-en-nabij dezelfde ideeën over het begrip 'vrije tijd'. Van tijd tot tijd gingen ze samen 'op Marote' in de cafés van de dorpen in de naaste omgeving -wat meestal eindige in 'De Koophandel', een café in de stad waar veel plattelanders elkaar troffen. Vooral veel boerenzoons kon je er tegenkomen -boerendochters ook wel- want voor de boeren van de streek was 'De Koophandel' een stukje platteland in de stad. Op de doordeweekse marktdagen troffen de oudere boeren er elkaar. Dat was al generaties lang zo geweest en het leek dus een natuurlijke gang van zaken dat de zaal van het etablissement in de weekeinden functioneerde als ontmoetingsplaats voor de jongeren. Wanneer Simon en De Kikker er elkaar tegenkwamen in de kleine uurtjes, deden ze nog eens dunnetjes over wat ze elk apart in de uren ervoor hadden gedaan. 'Feesten' noemden ze dat in de stad -maar zelf gaven ze het verschijnsel gewoon de plattelandse term die werkelijkheid niet verbloemde: 'zuipen en lelijk doen'".

Pagina 27:
"Gister na het etentje van de ringrijders hadden Rob en Simon elkaar getroffen in de bonte mêlee van venten en meiden in 'De Koophandel'. Rijkelijk was er genuttigd, niet met mate. Gedrom en gezang, volk tot in de vensterbanken, waar men zich schrap moest zetten om niet door de ruit te gaan als er deining door de kudde ging. Kringetjes van oudere boeren met rooie koppen, grote en kleine groepen jonger volk, pierewaaiers als De Kikker die van de ouderen naar de jongeren scharrelden en tegen allemaal wat te redeneren wisten. D'r werd veel gesmoeld en -wat minder- gesjansd naarmate de drank in de man kwam en geen ziele die bij dat laatste op geld keek. Bladen bier, minder werd er nauwelijks verkocht, en degene die ze aangereikt kreeg moest maar hopen dat hij er zijn bestemming mee bereikte. Elke keer als een blad naar de grond kipte ging in de rondte een gejuich op. Kortom, de ambiance waarvoor 'De Koophandel' bekend stond. Eén meid had veel belangstelling getrokken. Een trantel murpel, niet vies van de venten, uitdagend gekleed en lachebekkend nu met de één, dan met de ander. Ze zat met haar rug tegen een hoge tafel, een aantal mannen om haar heen die grapten en zopen en zo eens een hand over één van haar knieën lieten gaan. 'Die heeft d'r hele rommelse boel in de aanbieding', had Simon gezegd en Rob had de verwachting uitgesproken dat er mot van zou komen."

• Zie ook: Mooie verhalen op de pagina van Nederlands Koffiehuis.

Adres en contactgevens

Het oorspronkelijk zaakadres was Markt 39 (1934). Het zaak- en privéadres van de vennoten werd gewijzigd in Markt 77 (aangegeven door Chr. Gabriëlse als vennoot op 7-1-1950).
Markt 77
4331 LL Middelburg

Externe links

• Foto in het Zeeuws Archief (met eigenaren, maar ook met verkeerde straataanduiding)
• Volledige artikel 2e afbeelding, Krantenbank Zeeland
• Dit volk, met meel en vet gevoed, heeft geen zenuwen

Bronnen

• Beeldbank Zeeland, Krantenbank Zeeland en Geheugen van Nederland.
• Suikerzakje afbeelding 10: collectie Jan Simonse
• teksten: gedeeltelijk uit het geheugen van de familie van Erik-Jan Keulemans
• Bronnen archief: Zeeuws Archief, Handelsregister Kamer van Koophandel Middelburg inv.nr. 1067.
  
• Collectie Theo Giele
• Boek:Het Café, een verhaal uit de jaren negentig, van Jan Zwemer