Een café-restaurant dat tussen 1900 en 1980 was gevestigd aan Markt 55 in Middelburg (voorheen Groote Markt K6).
Inhoud
Foto's
Meer afbeeldingen zijn te vinden op Suisse/fotos
Suisse aan de Markt, voor de oorlog, jaartal onbekend.
Suisse, De Eendracht en Vriendschap omstreeks 1900
Het terras van Suisse, juli 1953
Een huifkar voor Suisse, jaartal onbekend
Geschiedenis
| 1900
|
H. de Munck In juli 1900 opent H. de Munck café-restaurant Suisse aan de Groote Markt K 6 te Middelburg. Wanneer hij in 1928 overlijdt, zet zijn weduwe, Sara Maria de Raadt (eerder weduwe van W.M. Groenewegen van de Vriendschap), de zaak voort tot 1935. |
| 1935
|
A. Schuurman In januari 1935 heropent A. Schuurman Suisse - hij is exploitant; de weduwe De Munck blijft eigenaresse van het pand. De weduwe De Munck verkoopt Suisse in 1937 voor fl 10.000,- aan J.H. Dresselhuis, ingenieur wonende te Rotterdam. Dresselhuis verkoopt het pand datzelfde jaar nog door aan bierbrouwerij De Oranjeboom. |
| 1938
|
A. Schuit De Oranjeboom laat Suisse afbreken en in april 1938 heropent A. Schuit (zeeuwengezocht [1]) het nieuwe Suisse - zowel hij als zijn opvolger zijn exploitant voor De Oranjeboom. Twee jaar later wordt - de ironie van het lot - Suisse volledig verwoest; W.O. II eist zijn tol. Schuit en Suisse verhuizen tijdelijk naar het adres Gortstraat 22. Na de oorlog wordt de Markt heringericht, d.w.z. gehalveerd, en wordt Suisse heropgebouwd op het nieuwe adres Markt 55. A. Schuit heropent op 1 augustus 1952 wederom Suisse. |
| 1954
|
L.C. Lagaaij Schuit stopt twee jaar later, en m.i.v. 13 april 1954 is L.C. Lagaaij de nieuwe exploitant - Lagaaij bleef in Suisse tot 1979. In 1979 vertrekt Lagaaij naar Du Commerce en een jaar later wordt de naam Suisse na 80 jaar ingeruild voor Wienerwald - later zou de zaak achtereenvolgens de naam De Ploeg en Nationaal dragen. |
Naamgeving
Bijzonderheden
- De vader van L. Lagaaij, Lodewijk, zat achtereenvolgens in De Vergenoeging, Schuttershof en Lagaaij.
- In de eerste maanden van 1940 speelde zich een geval van spionage af in Middelburg. Sergeant-facteur H., gedetacheerd bij het Commando Zeeland, wordt telefonisch benaderd om strategische informatie te leveren aan de Duitsers. Op 5 februari vindt de overdracht van de informatie plaats in café Suisse, waarna de spion direct door de marechaussee wordt ingerekend - H. stond aan de goede kant en de overdracht diende als val die perfect dicht klapte. (bron: Zeeland 1940-1945, L.W. de Bree, Den Boer Uitgevers Middelburg, 1979).
Mooie verhalen
Lichte zeden
Een 72-jarige inwoner van Grijpskerke herinnert zich hotel Suisse nog goed. Hij spreekt de naam van het hotel uit als Suuze. Hij meldt dat het in de jaren '70 algemeen bekend was dat een dame uit zijn dorp 'het oudste beroep der wereld' uitoefende, onder meer in hotel Suisse (en hotel Pax). Soms was zij vergezeld van enkele assistentes. Met hen flaneerde zij regelmatig door het centrum van de stad. De dienstverlening beperkte zich niet tot seks in hotelkamers alleen; deze dame legde ook bezoekjes aan huis af, veelal bij middenstanders uit Middelburg. Zo werd deze dame ook bijna wekelijks gesignaleerd in de Nieuwe Burg.
Een moedervlek
Het is nu niet direct een feit dat alcohol me, figuurlijk gezien, in het bloed zit, doch ik werd er al wel in een pril stadium letterlijk mee geconfronteerd. Mijn eerste kennismaking met alcohol speelde zich af in de ruim bemeten kelder van Suisse, waar Lou (toen nog Loetje) Lagaaij en ik stiekem restjes bier aan het lege goed onttrokken. Slokjesgewijs hadden we onze eerste Oranjeboom Bier (ook dat nog) ervaring – niet om over naar huis te schrijven natuurlijk, maar wat wisten we toen van goede smaak, we waren amper een jaar of 10 en het was het avontuur dat telde. Lou en ik beleefden avonturen te over aan de Markt, we bouwden hutten van tafels en stoelen op de grote bovenzaal van Suisse en we kochten onze eerste condooms bij Pietje Parfum (zie Sjada Bar) in de Gravenstraat. Niet dat we er zo vroeg bij waren – we bevestigden de condooms aan uitlaten van op de Markt geparkeerde auto’s en het gaf een prachtig knaleffect wanneer zo’n auto dan gestart werd. Suisse was in wezen ook een echt café, met een stamtafel waaraan de vaste klanten, vaak samen met meneer en mevrouw Lagaaij, vrijwel dagelijks de wereld doornamen. Cees Mulder van St. Joris was een habitué die zo op het oog slechts mineraalwater dronk. Aangezien hij nog al kort werd gehouden door zijn vrouw voor wat zijn alcoholverbruik betreft, dronk hij mineraalwater – ze wist echter niet dat de barman, die met Cees in het complot zat, het mineraalwater stevig met wodka aanlengde; zo was iedereen tevreden en mevrouw Mulder soms ook lichtelijk verbaasd. Lou’s vader was in alle opzichten een dijk van een vent, groot in alles, zowel fysiek als psychisch. Hij kon ook fantastische croquetten (je had toen nog geen kroketten) maken en wanneer het niet al te druk in de keuken was, mochten Lou en ik hem daarbij helpen, en daarna proeven natuurlijk. Lo was een echte liefhebber van het Nederlandse lied en zong vaak uit volle borst de meest vreemde teksten; wellicht verzon hij sommige ervan zelf. Het niets verhullende lied van Zwarte Lola uit de stripteasebar kende ik, dat was van Annie Heuts. Er was echter een regel die me nog weleens door het hoofd spookt wanneer ik iemand met zo’n lichaamskenmerk tegenkom. Meneer Lagaaij zong menigmaal: "Een moedervlek, een moedervlek op d’r tra lala lala". Ik weet niet of een dergelijk liedje ooit bestaan heeft, maar ik vraag me tot op de dag van vandaag nog steeds af waar die moedervlek dan toch wel gezeten moet hebben.
De man van de knakworst
Zoals het huis des Heren, conform de Schrift, over vele kamers beschikt, beschikt de stamtafel van een café, mits ruim beklant, over vele gasten. In den beginne waren dat vooral mannen, maar na de tweede feministische golf in de jaren ’70 schoven ook steeds meer Mina’s, dol of niet dol, aan. We schrijven echter jaren ’60, de periode dat de heer Lezer – Loe voor intimi – de stamtafel van Suisse frequenteerde. Hij kwam daar niet alleen voor de gezelligheid, doch ook voor zijn handel. Loe was één van de mannen van Zwan in het algemeen en de man van de knakworst [2] in het bijzonder. Hij had een pakhuisje in de Pijpstraat van waaruit hij zijn klanten voorzag van de producten waarmee de Osse vleesverwerkers al sinds jaar en dag de hemel bestormden. Nu maakte, zoals al eerder vermeld, Suisse-eigenaar Lo Lagaaij fabelachtige croquetten, maar knakworsten maken was toch een ander verhaal, die kon je beter bestellen bij Loe Lezer. De café’s in die tijd hadden nog niet het woord eet als voorvoegsel ontdekt en je kon aangaande een droogje eigenlijk maar terecht voor hard gekookte eieren, gehaktballen en mosselen als de r in de maand was. Later werd de keus, door langzaam voortschrijdend inzicht, meer divers. Het Hof van Zeeland had in de begintijd een luikje in de tussenmuur met 't Eethuisje waardoor op bestelling halve kippen of andere frituurvreugde werden aangereikt. Maar eigenaar Aad Bosman zag al snel het gat in de (Vlas)markt en hij had in wezen het eerste eetcafé van Middelburg. Een van de eerste koks die hij in dienst nam was Ron Lezer, de zoon van dus, en toen Aad naar Haarlem verhuisde om daar eetcafé's Het Melkwoud en De Ark te beginnen verhuisde Ron mee en bij mijn weten woont hij daar nog steeds. De handel van Loe Lezer had echter in de jaren '60 een snel groeiende loot aan de stam die niet onvermeld mag blijven, namelijk het bierworstje [3]. Dat vlees geworden woord was perfect gekozen door de spindoctors uit Oss, want welke hongerige bierdrinker zou zich niet van harte met deze lafenis willen identificeren. Zo veroverde het bierworstje stormenderhand de café's, kantines en clubhuizen - de nasmaak die de volgende morgen enigszins zurig in de mond zweemde namen de noeste drinkers voor lief. Het is lang geleden dat ik nog een bierworstje geheten heb en knakworsten sieren ook nog maar sporadisch mijn menu, maar als dat dan toch een keer het geval is, denk bijna altijd terug aan Loe Lezer, de man van de knakworst.
Bols
Een foto van de sterke drank in HCR Suisse in Middelburg, in 1967
Affiche Bols 1
Affiche Bols 2
Affiche Bols 3
Het is best gek, om blij te zijn met een foto uit 1967, van een verzameling flessen vol sterke drank, maar als je bedenkt dat wel van café Suisse aan de markt in Middelburg nog steeds geen foto's hebben van het interieur, dan snap je het wel. En dat terwijl Suisse maar liefst 80 jaar bestond, vanaf 1900.
Heel spannend is de foto niet, maar opvallend is wel hoe groot het aandeel in het geheel is van het merk Bols. Was dat een marktleider in de jaren 60? We durven het niet te zeggen, maar feit is wel dat Bols een merk van formaat was en is, met een nog veel langere geschiedenis dan zo'n Suisse. Die gaat in ieder geval terug tot 1649. Bols is bekend van de jenever, maar begon ook al vroeg met het stoken van likeuren. In de twintigste eeuw werden ook allerlei producenten van andere dranken overgenomen.
Bols is nog altijd springlevend, maar draaide vorig jaar wel forse verliezen. Dat doet in ieder geval wel vermoeden dat die jaren 60 zo slecht nog niet waren, voor het merk.
Affiches: Het Geheugen van Nederland, KB nationale bibliotheek
Externe links
Bronnen
- Afbeeldingen: Zeeland in Beeld Zeeuws Archief, Gahetna.nl en Beeldbank Zeeland Zeeuwse Bibliotheek
- Krantenknipsels: Krantenbank Zeeland Zeeuwse Bibliotheek