Middelburg Dronk

Openbaar Vervoer

Stoomtram Loskade, ca. 1938.JPG

Openbaar vervoer Middelburg

Openbaar vervoer in de 19e eeuw

Het openbaar vervoer binnen, van en naar Middelburg vond in het verre verleden plaats per schip of paard en wagen. Evenals de hierboven genoemde stadspoorten een horecaconnectie hadden was dit ook het geval met de locaties waar het openbaar vervoer plaats had. Sommige Middelburgse kaaien verwijzen of naar de handel die er werd gedreven of naar de plaatsen waar die handel naar toe ging of vandaan kwam. Naast dat goederenvervoer was er ook personenvervoer dat vaak via dezelfde schepen ging. Per kaai waren er dus herbergen, logementen, bier- of koffiehuizen die aan een reisdoel refereerden en de reizigers van een bed, maaltijd en drank voorzagen. Aan de Dwarskaai was dat Het Gorinchemse Veerhuis; aan de Kinderdijk Het Logement van Rotterdam en het Rotterdamsche Koffijhuis; aan de Rouaansekaai waren dat o.a. Het Rotterdammer Veerhuis, Het Rotterdamsch en Goesch Veerhuis, Het Sassche Veerhuis en De Stoomboot (2), aan de Turfkaai Het Bredasche Veerhuis, Het Nijmeegsche Veerhuis en Het Gentsch Bierhuis en aan de Keetweg in Arnemuiden Het Veerhuis. Reisde men met paard en wagen dan kon men aan het Vlissings Wagenplein terecht in De Diligence - aan de Balans was Het Veersche Veerhuis gevestigd, een locatie van waaruit een bodendienst naar Veere vertrok.

Treinen en trams in Middelburg

Tram Zandstraat.jpg

In 1870 wordt begonnen met de aanleg van zowel het Kanaal door Walcheren als het station en de spoorwegverbinding Middelburg-Vlissingen. Natuurlijk bracht de trein een nieuwe vorm van openbaar vervoer, maar aan het eind van de 19de eeuw kwam er nog een vorm bij, namelijk de tram. Na een eindeloze reeks proefritten en infrastructurele problemen rijdt er vanaf 24 december 1881 een stoomtram tussen Middelburg en Vlissingen. Het tarief Middelburg-Vlissingen was in 1881 20 cent enkele reis en 30 cent retour, dit betrof de tweede klas, want wie eerste klas wilde reizen betaalde respectievelijk 25 of 40 cent - kinderen betaalden, zonder klassenverschil, half geld. De tram vertrok in Middelburg vanaf de Markt en reed via de Langeviele, de Vlissingsesingel - in de volksmond ook wel Tramsingel genoemd - en de Nieuwe Vlissingseweg naar Vlissingen.

De tramverbinding tussen Middelburg en Vlissingen was echter niet de enige, want vanaf mei 1906 reed er ook een stoomtram van Middelburg naar Domburg. Deze tram vertrok vanaf de Loskade en reed via de Blauwedijk richting Koudekerke om vervolgens via Biggekerke, Zoutelande-Meliskerke, Boudewijkskerke, Westkapelle en Aagtekerke in Domburg te arriveren. De stoomtram Middelburg-Vlissingen werd met ingang van 14 juni 1910 vervangen door een elektrische tram. Begin juli 1937 deden er hardnekkige geruchten de ronden dat de elektrische tramdienst zou worden vervangen door een busdienst, maar toenmalige eigenaar de PEZEM deelde mee dat de elektrische tram zeker nog tot augustus 1941 zou blijven rijden; de tram reed tenslotte - mede door WO II - nog tot 5 september 1944. De tramverbinding tussen Middelburg en Domburg was een korter leven beschoren; in 1936 werd de tram definitief vervangen door de bus.

Scheepvaart

De aanleg van het kanaal zorgde voor nieuwe transportlijnen per schip van zowel personen en goederen. Op 8 augustus 1820 opende de lijn tussen Middelburg en Rotterdam v.v. - men vertrok van de Rouaansekaai bij de gedenknaald. Het waren tamelijk luxe schepen, de Stad Middelburg II beschikte bijvoorbeeld over 2 kajuiten - waarschijnlijk eerste- en tweede klas - een rookkamer, een keuken en hutten van kapitein, conducteur en hofmeester. De Stad Middelburg II wordt in 1919 opgevolgd door de Koningin Wilhelmina waar het gegoede publiek in de salon een voortreffelijke maaltijd genoot. Op 15 oktober 1949 onderneemt de Koningin Wilhelmina haar laatste reis naar Rotterdam en komt een einde aan de lijn Middelburg-Rotterdam.

In 1860 ging vanaf de Rouaansekaai een lijn van start tussen Middelburg en Amsterdam, doch deze vervoerde alleen goederen. Op 9 mei 1864 vertrok de eerste lijn die Middelburg per schip met Bergen op Zoom verbond van de Loskade - de route die het schip volgde was Middelburg-Kortgene-Katse Veer-Wemeldinge-Gorishoek-Tholen-Bergen op Zoom. In 1866 wordt Zierikzee in de route opgenomen en dat wordt twee jaar later de eindbestemming - Bergen op Zoom vervalt omdat de spoorlijn inmiddels is doorgetrokken tot Goes. Op 14 mei 1923 valt het doek voor de lijn Middelburg-Zierikzee.

Met ingang 1 oktober 1874 onderhoudt een zogenaamde stoombarge een lijn tussen Middelburg en Vlissingen v.v. - vertrek van de Blauwedijk met als verdere halteplaatsen Abeele (bij het pontveer), Souburg (bij de beschoeiing aan de brug) en Vlissingen (bij de Tonnenbrug, zijde van den Peperdijk). De stoombargedienst lijkt in april 1892 op te bestaan - eigenaar Alberts heeft de twee stoombarges verkocht aan eenige heeren te Gent' die met de boten een lijndienst tussen Gent en terneuzen beginnen. De Middelburgsche Courant meldt echter in 1904 dat de stoombargedienst wordt gestaakt, maar wordt voortgezet als een kanaaldienst per motorboot op het traject Veere-Midelburg-Vlissingen. Enige jaren daarna vervalt de lijn die wordt geïncorporeerd in de stoombootdienst Vlissingen-Middelburg-Rotterdam.

Deze nieuwe vormen van openbaar vervoer genereerden ook nieuwe horecabedrijven waarvan de naam refereerde aan het soort vervoer. Aan de Blauwedijk waren dat o.a. De La Station, Spoorzicht, Station Wachtschip, Tramhalte, De Stoomboot en Stoombarge (er voer inmiddels ook een lijndienst tussen Middelburg en Vlissingen over het kanaal); aan de Kanaalweg de Stationsrestauratie; aan de Langeviele Tramzicht; aan de Molenweg in Arnemuiden Spoorzicht (2); aan de Nieuwe Vlissingseweg Tramhalte (2); aan de Stationsstraat het Stationskoffiehuis, later Kanaalzicht geheten, en aan de Teerpakhuizenstraat Kanaal en Spoorzicht.

Taxibedrijven

Naar men weet, heeft Middelburg den laatsten tijd taxi's, en nu is er een beetje hakketakkerij, omdat B. en W. voor f 25 het alleenrecht een standplaats aan het station in te nemen, verkochten aan de zich noemende Eerste Middelburgsche taxi-onderneming. - zo meldt een artikel in de Middelburgsche Courant van 19 december 1931. Nu is de taxi niet meer weg te denken als voertuig ten dienste aan horecabezoekers; in 1931 was dat echter nog niet het geval. Genoemde Eerste Middelburgsche taxi-onderneming (E.M.T.O.) was gevestigd in een garage in de Sint Janstraat, maar in maart 1932 openden de gebroeders Blanker garage annex taxibedrijf Centrum aan de Vlasmarkt. De Blanker's vertrokken later naar de Pottenmarkt, waar J.A.Blanker de zaken Het Wapen van Zeeland (3) en Het Wapen van Middelburg (2) had. Taxichauffeurs waren eigenlijk de Bob's avant la lettre en wanneer een jasje-dasje man de kroeg binnenkwam, kon je er van op aan dat er een witte- of zwarte koets (meestal een mercedes) voor de deur stond. In de jaren '80 kwam er in Seventy Seven vaak een wat oudere heer die steevast een taxi bestelde wanneer hij genoeg had gehad, maar wanneer dat genoeg net iets te veel was leidde dat soms tot problemen - zie Meneer de Graaf. Het voert te ver om de verdere geschiedenis van Middelburgse taxibedrijven te beschrijven - hieronder wordt, d.m.v. foto's en krantenknipsels, wel een beeld geschetst van die geschiedenis.

Foto's openbaar vervoer in Middelburg

  • De Stad Middelburg I]] afgemeerd aan de Rouaansekaai, ca. 1865

  • De Stad Middelburg II onder stoom aan de Rouaansekaai met rechts hotel Hamel, ca. 1890

  • De Zeeuwsche Spoorboot naar Zierikzee met links Du Commerce, ca. 1900

  • De stoomtram en de stoomboot aan de Loskade in één beeld gevangen, ca. 1900

  • De Valk IV, in het Balkengat, voer ook op Rotterdam, ca. 1905

  • Een tram op de Markt in Middelburg, begin 20e eeuw, met het opschrift "Drank verslindt wat arbeid wint". Op de andere bagagewagen was een reclame voor een bekende biersoort aangebracht.

  • Loskade, Station en de boot naar Zierikzee, ca. 1910

  • Die boot naar Zierikzee was de Schouwen, ca. 1910

  • Eerste elektrische tram vertrekt van de Markt, juni 1910

  • De tram naar Domburg aan de Blauwedijk met links café Tramhalte, 1910

  • De tram naar Domburg aan de Blauwedijk, ca. 1930

  • De elektrische tram aan de Vlissingse- alias Tramsingel, ca. 1935

  • De stoomtram aan de Loskade - wellicht op een donderdag, ca. 1938

  • De Koningin Wilhelmina vertrekt van de Rouaansekaai, ca. 1945

  • Garage Centrum Vlasmarkt Middelburg, ca. 1970

  • Taxi Blanker 3de pand van links; 1ste pand rechts Het Wapen van Zeeland (3), ca. 1965

  • Taxistandplaats station, ca. 1985

  • Garage Kievit Sint Janstraat waar Citax van D. Verheule gevestigd was, 1964

  • Garage Mona, het pand met de benzinepompen, in de Sint Janstraat, ca. 1960

  • Het wagenpark van garage Mona op het Zusterplein, ca. 1964

  • Taxi J.J. van Strien aan de Pottenbakkerssingel, 1970

  • Taxicentrale Abee aan de Nieuwe Haven, 1969

  • Taxi Centrale Middelburg van Abee in het middelste pand op de Molenberg, 1972


Krantenknipsels openbaar vervoer Middelburg


Externe Links

Bronnen