k |
k |
||
| (12 tussenliggende versies door 2 gebruikers niet weergegeven) | |||
| Regel 1: | Regel 1: | ||
[[Category:Biljart]] | [[Category:Biljart]] | ||
| + | De geschiedenis van het biljart begint in de 15de eeuw (zie [http://www.biljartsporten.nl/geschiedenis.html Geschiedenis]). In eerste aanleg was het biljart het domein van heren in het algemeen en die van een hogere stand in het bijzonder. De link naar de horeca is dan al gauw gelegd, want de dorst der heren is van alle tijden. In de 18de eeuw zijn het vooral de sociëteiten en schuttershoven die over een biljart of ''billiard'' beschikken - later volgen de herbergen, logementen en koffiehuizen. Het hebben van een biljart kostte geld en dat betrof niet alleen de aanschaf - de stadsrekening van 1730 meldt at er door de erven Daniel Robeck 8 pond Vlaams, 6 schellingen en 8 penningen aan ''recognitie'' werd betaald voor het zetten van een ''billiard''. Volgens de stadsrekening van 1732 waren er twee koffiehuishouders, Ignatius Monnett en Willem Erffstee, die ieder een biljart hadden. De [[St. Jorisdoelen]] betaalden sinds 1 maart 1768 16 pond Vlaams, 13 schellingen en 4 penningen voor het ''koffieschenken en houden van een biljart'' - zo meldt de stadsrekening van 1771. Vanaf de 19de eeuw werd het biljart min of meer gemeengoed in de Middelburgse horeca. Veel café's beschikten over een biljart (zie ook de foto's en krantenknipsels hieronder) en er werden ook biljartverenigingen opgericht die vervolgens een café-biljart als clubhuis kozen. Begin 20ste eeuw nam het aantal biljarts in café's dramatisch af en werd er meer gepoold en gesnookerd (in poolcafé [[The Roadhouse]] bijvoorbeeld) - wanneer je nu wilt biljarten moet je echt zoeken naar een café. | ||
| + | |||
| + | <gallery perrow="5"> | ||
| + | Bestand:De_Koophandel_ca_1911.jpg| Cafe Billiard [[De Koophandel]] omstreeks 1911 | ||
| + | Bestand:Cafe_Piet_Mulder_hoek_Blauwedijk_Stationstraat_1920.PNG| De Biljarttafels van Piet Mulder, in de jaren '20 | ||
| + | Bestand:De_Witte_Ballon_met_eigenaar_Munter_in_het_deurgat.jpg| De Witte Ballon in de Sint Janstraat in Middelburg, met eigenaar Munter in het deurgat, jaren '20 | ||
| + | Bestand:Rechts_Chris_Gabrielse,_1960.JPG| Rechts Chris Gabriëlse van [[De Koophandel]] aan het biljart van het [[Nederlands Koffiehuis]], 1960 | ||
| + | Bestand:Biljartvereninging_KOT_in_cafe_Ko_Schoolmeester_Herenstraat.jpg| Biljartvereniging KOT in [[Het Wapen van Zeeland(2)]] met achter de tafel vlnr Tonnie Henderikse, Cor Westerweel, de heer en mevrouw Rijn, jaren '60 | ||
| + | Bestand:Biljarten_Vriendschap_1965.jpg| Biljarten in de Vriendschap; achteraan op de foto kelner Leo Leijdekkers, 1965 | ||
| + | Bestand:Feestavond_Dampoort_1966_H._van_Loon.PNG| Dansen rond het biljart in café [[Dampoort]], maart 1966 | ||
| + | Bestand:Cafe_Gulden_Schot_Middelburg_1969.PNG| Voorgevel café biljart [[Het Gulden Schot]], 1969 | ||
| + | Bestand:Biljartruimte_Vergenoeging_Dam_10_1973.PNG| De biljartruimte van [[De Vergenoeging]] aan Dam 10, 1973 | ||
| + | Bestand:Betje_en_Krijn_biljarten_in_Kanaalzicht_1975.PNG| Betje en Krijn biljarten op de brug in [[Kanaalzicht]], 1975 | ||
| + | Bestand:Damzicht_Biljart.jpg| Dick Lampe (zie ook [http://www.middelburgdronk.nl/wiki/De_Vriendschap#Dick_Lampe Dick Lampe]) aan stoot in [[Kanaalzicht]], 1975 | ||
| + | Bestand:Peter_van_de_Horst_Jaren_80.JPG| Peter van de Horst (nu werkzaam in [[Kanaalzicht]]) aan stoot in [[Bar American]], jaren '80 | ||
| + | Bestand:Gerrit_Schoenmakers_draagt_voor_1981_Klos.jpg| Gerrit Schoenmakers speecht vanaf het biljart van [[De Klos]], 1981 | ||
| + | Bestand:De_biljartkamer_in_Open_Huis,_1986.JPG| De biljartkamer van ontmoetingscentrum [[Open Huis]] in de Molstraat, 1986 | ||
| + | Bestand:Biljartruimte_Bardot_april_2013.jpg| De biljartruimte van café [[Bardot]], 2013 | ||
| + | Bestand:DDD_010201487_002_alto.jpg| Biljart van [[Hof Niet Altyd Zomer]] te koop [http://zoeken.krantenbankzeeland.nl/index.php?page=1&mod=krantresultaat&q=biljart+middelburg&datering=1700-1800&krant=&qt=paragraaf&pagina=&sort=score+desc¶graaf=13&doc=2&p=2¶graaf=9&y=229 Middelburgsche Courant februari 1764] | ||
| + | Bestand:Hof_van_Holland_en_Royaal_Koffijhuis_Bellinkstraat.JPG| Het zetten van een biljart in Het Royaal Koffijhuis, Bellinkstraat, 1770 | ||
| + | Bestand:Hendrik_van_Helden_Koffie_Bellinkstraat.JPG| Hendrik van Helden 'houdt Koffykamer voor Heeren en Burgers in de Billard-kamer', 1780 | ||
| + | Bestand:DDD_010270256_002_alto.jpg| Billiard en toebehoren van [[Societé l’Amitié]] te koop [http://zoeken.krantenbankzeeland.nl/index.php?page=1&mod=krantresultaat&q=billiard+middelburg&datering=1801-1850&krant=&qt=paragraaf&pagina=&sort=score+desc¶graaf=5&doc=3&p=2¶graaf=10&y=330 Middelburgsche Courant december 1831] | ||
| + | Bestand:DDD_010271958_002_alto.jpg| Engelsch Biljard of Leutertafel van [[De Diligence]] te koop [http://zoeken.krantenbankzeeland.nl/index.php?page=1&mod=krantresultaat&q=herberg+de+atlas&datering=&krant=mco&qt=paragraaf&pagina=&sort=score+desc¶graaf=15&doc=7&p=2¶graaf=24&y=670 Middelburgsche Courant oktober 1843] | ||
| + | Bestand:Zni-1849-04-09-002.jpg| De biljart-tellers uit de Middelburgse sociëteiten moeten rouw dragen [http://zoeken.krantenbankzeeland.nl/index.php?page=1&mod=krantresultaat&q=biljart+middelburg&datering=1801-1850&krant=&qt=paragraaf&pagina=&sort=score+desc¶graaf=2&doc=0&p=2¶graaf=30&y=107 Zierikzeesch Nieuwsblad april 1849] | ||
| + | Bestand:DDD_010274937_004_alto.jpg| S. Hillebrand van [[Havenzigt]] verkoopt zijn biljart [http://zoeken.krantenbankzeeland.nl/index.php?page=1&mod=krantresultaat&q=biljart+middelburg&datering=1861-1870&krant=&qt=paragraaf&pagina=&sort=score+desc&doc=3&p=4¶graaf=2&y=362 Middelburgsche Courant juli 1867] | ||
| + | Bestand:DDD_010276886_004_alto.jpg| Ook kastelein J de Klerk van [[De Vergenoeging]] heeft een biljart te koop [http://zoeken.krantenbankzeeland.nl/index.php?page=1&mod=krantresultaat&q=biljart+middelburg&datering=1861-1870&krant=&qt=paragraaf&pagina=&sort=score+desc¶graaf=2&doc=4&p=4¶graaf=6&y=447 Middelburgsche Courant juli 1868] | ||
| + | Bestand:Mco-1869-12-29-004.jpg| Koffiehuis [[De Verwachting]], incl. biljart, te huur [http://zoeken.krantenbankzeeland.nl/index.php?page=0&mod=krantresultaat&q=biljart+middelburg&datering=1861-1870&krant=&qt=paragraaf&pagina=&sort=score+desc Middelburgsche Courant december 1869] | ||
| + | Bestand:Mco-1878-04-22-004.jpg| De [[St. Jorisdoelen]] beschikte in 1878 over een biljartzaal met 3 biljarts [http://zoeken.krantenbankzeeland.nl/index.php?page=1&mod=krantresultaat&q=biljart+middelburg&datering=1871-1880&krant=&qt=paragraaf&pagina=&sort=score+desc¶graaf=61&doc=4&p=4¶graaf=64&y=415 Middelburgsche Courant april 1878] | ||
| + | Bestand:Gco-1880-05-13-002.jpg| Werkvrouw breekt 3 ribben op biljart [[Werkmansvereeniging]] [http://zoeken.krantenbankzeeland.nl/index.php?page=1&mod=krantresultaat&q=biljart+middelburg&datering=1871-1880&krant=&qt=paragraaf&pagina=&sort=score+desc¶graaf=109&doc=2&p=2¶graaf=118&y=261 Goessche Courant mei 1880] | ||
| + | Bestand:Gco-1884-03-29-B01.jpg| Biljartwedstrijd in café [[Neuf]] [http://zoeken.krantenbankzeeland.nl/index.php?page=1&mod=krantresultaat&q=biljart+middelburg&datering=1881-1890&krant=&qt=paragraaf&pagina=&sort=score+desc&doc=13&p=1¶graaf=9&y=988 Goessche Courant maart 1884] | ||
| + | Bestand:Vco-1894-03-26-002.jpg| Café [[Reinveld]] is o.a. voorzien van een biljart [http://zoeken.krantenbankzeeland.nl/index.php?page=0&mod=krantresultaat&q=biljart+cafe+middelburg&datering=1850-1900&krant=&qt=paragraaf&pagina=&sort=score+desc Vlissingse Courant maart 1894] | ||
| + | Bestand:Gco-1910-01-11-002.jpg| In het café van [[Oosse]] in de Gravenstraat werd de biljartkeu als wapen gebruikt [http://zoeken.krantenbankzeeland.nl/index.php?page=1&mod=krantresultaat&q=biljart+cafe+middelburg&datering=1901-1910&krant=&qt=paragraaf&pagina=&sort=score+desc¶graaf=36&doc=3&p=2¶graaf=158&y=282 Goessche Courant januari 1910] | ||
| + | Bestand:Vco-1910-02-19-002.jpg| De gevolgen bleken fataal te zijn [http://zoeken.krantenbankzeeland.nl/index.php?page=1&mod=krantresultaat&q=biljart+cafe+middelburg&datering=1901-1910&krant=&qt=paragraaf&pagina=&sort=score+desc¶graaf=158&doc=4&p=2¶graaf=42&y=351 Vlissingse Courant februari 1910] | ||
| + | Bestand:Mco-1917-04-21-004.jpg| Wed. W. Steijn doet café-biljart [[Het Bredasche Veerhuis]] over aan Th. P. Bos [http://zoeken.krantenbankzeeland.nl/index.php?page=1&mod=krantresultaat&q=biljart&datering=1917-1918&krant=mco&qt=paragraaf&pagina=&sort=score+desc¶graaf=164&doc=18&p=4¶graaf=29&y=1061 Middelburgsche Courant april 1917] | ||
| + | Bestand:Mco-1918-11-30-002.jpg| In [[Het Entrepot]] werd toneel gespeeld en ook gebiljart [http://zoeken.krantenbankzeeland.nl/index.php?page=0&mod=krantresultaat&q=biljart+entrepot+&datering=&krant=&qt=paragraaf&pagina=&sort=score+desc Middelburgsche Courant november 1918] | ||
| + | Bestand:Mco-1919-04-17-002.jpg| Biljartvereniging "Door vrienden saamgebracht" in hotel [[Lievense]] [http://zoeken.krantenbankzeeland.nl/index.php?page=0&mod=krantresultaat&q=biljart+cafe+middelburg&datering=1911-1920&krant=&qt=paragraaf&pagina=&sort=score+desc Middelburgsche Courant april 1919] | ||
| + | Bestand:Vco-1921-02-16-002.jpg| Biljartvereniging "Ons Genoegen" was thuis bij [[Minderhoud (2)]] in de Gravenstraat [http://zoeken.krantenbankzeeland.nl/index.php?page=1&mod=krantresultaat&q=biljart+cafe+middelburg&datering=1921-1930&krant=&qt=paragraaf&pagina=&sort=score+desc¶graaf=70&doc=22&p=2¶graaf=137&y=1673 Vlissingse Courant februari 1921] | ||
| + | Bestand:Vco-1923-10-13-006.jpg| Biljartconcours in café [[Novum]] [http://zoeken.krantenbankzeeland.nl/index.php?page=1&mod=krantresultaat&q=biljart+cafe+middelburg&datering=1921-1930&krant=&qt=paragraaf&pagina=&sort=score+desc¶graaf=73&doc=4&p=6¶graaf=62&y=415 Vlissingse Courant oktober 1923] | ||
| + | Bestand:Mco-1924-10-01-002.jpg| Nieuw geplaatst biljart in café [[De Beurs]] [http://zoeken.krantenbankzeeland.nl/index.php?page=1&mod=krantresultaat&q=biljart+cafe+middelburg&datering=1921-1930&krant=&qt=paragraaf&pagina=&sort=score+desc¶graaf=52&doc=15&p=2¶graaf=125&y=1158 Middelburgsche Courant oktober 1924] | ||
| + | Bestand:Mco-1925-08-03-004.jpg| Café-biljart met vergunning [[Lommerrijk]] te koop [http://zoeken.krantenbankzeeland.nl/index.php?page=1&mod=krantresultaat&q=biljart+cafe+middelburg&datering=1921-1930&krant=&qt=paragraaf&pagina=&sort=score+desc¶graaf=76&doc=12&p=4¶graaf=46&y=935 Middelburgsche Courant augustus 1925] | ||
| + | Bestand:Vco-1928-01-26-002.jpg| Biljartwedstrijd Middelburg-Vlissingen in het [[Nederlands Koffiehuis]] [http://zoeken.krantenbankzeeland.nl/index.php?page=1&mod=krantresultaat&q=biljart+cafe+middelburg&datering=1921-1930&krant=&qt=paragraaf&pagina=&sort=score+desc¶graaf=46&doc=13&p=2¶graaf=52&y=1020 Vlissingse Courant januari 1928] | ||
| + | Bestand:Vco-1928-02-23-002.jpg| Biljartwedstrijd Middelburg-Vlissingen in café [[Bodega]] [http://zoeken.krantenbankzeeland.nl/index.php?page=1&mod=krantresultaat&q=biljart+cafe+middelburg&datering=1921-1930&krant=&qt=paragraaf&pagina=&sort=score+desc¶graaf=62&doc=6&p=2¶graaf=80&y=521 Vlissingse Courant februari 1928] | ||
| + | Bestand:Mco-1929-12-10-003.jpg| J. Munter van Café Biljart [[De Witte Ballon]] betuigt zijn dank [http://zoeken.krantenbankzeeland.nl/index.php?page=1&mod=krantresultaat&q=biljart+cafe+middelburg&datering=1921-1930&krant=&qt=paragraaf&pagina=&sort=score+desc¶graaf=35&doc=28&p=3¶graaf=71&y=2087 Middelburgsche Courant december 1929] | ||
| + | Bestand:Zee-1931-05-06_002.jpg| A. Servaas van café [[Bloemendaal]] vraagt om minder personele belasting voor zijn biljart [http://zoeken.krantenbankzeeland.nl/index.php?page=1&mod=krantresultaat&q=biljart+cafe+middelburg&datering=1931-1940&krant=&qt=paragraaf&pagina=&sort=score+desc¶graaf=79&doc=16&p=2¶graaf=23&y=1275 De Zeeuw mei 1931] | ||
| + | Bestand:Mco-1935-09-28-004.jpg| Bekende biljartmeester in café [[Damzicht]]; komt dat zien! [http://zoeken.krantenbankzeeland.nl/index.php?page=1&mod=krantresultaat&q=biljart+cafe+middelburg&datering=1931-1940&krant=&qt=paragraaf&pagina=&sort=score+desc¶graaf=181&doc=11&p=4¶graaf=159&y=898 Middelburgsche Courant september 1935] | ||
| + | Bestand:Mco-1937-12-24-004.jpg| Bezoekt Café-Biljart [[Zeelandia (2)]] van Gerrit Rinkel in de Winterstraat [http://zoeken.krantenbankzeeland.nl/index.php?page=1&mod=krantresultaat&q=biljart+cafe+middelburg&datering=1931-1940&krant=&qt=paragraaf&pagina=&sort=score+desc¶graaf=54&doc=9&p=4¶graaf=181&y=744 Middelburgsche Courant december 1937] | ||
| + | Bestand:Mco-1938-04-14-007.jpg| 12-jarige biljarter krijgt applaus in café [[De Zon (2)]] [http://zoeken.krantenbankzeeland.nl/index.php?page=1&mod=krantresultaat&q=biljart+cafe+middelburg&datering=1931-1940&krant=&qt=paragraaf&pagina=&sort=score+desc¶graaf=139&doc=7&p=7¶graaf=54&y=606 Middelburgsche Courant april 1938] | ||
| + | Bestand:ZEB001000138_012_R.jpg| Handicap-wedstrijden in [[Het Wapen van Zeeland(2)]] van Stoffel Gillissen [http://zoeken.krantenbankzeeland.nl/index.php?page=0&mod=krantresultaat&q=biljart+cafe+middelburg&datering=1945-1955&krant=&qt=paragraaf&pagina=&sort=score+desc PZC juli 1954] | ||
| + | Bestand:ZEB001000147_043_L.jpg| Café [[De Koophandel]] clublokaal van biljartvereniging "A.L.M." [http://zoeken.krantenbankzeeland.nl/index.php?page=0&mod=krantresultaat&q=biljart+cafe+middelburg&datering=1956-1965&krant=&qt=paragraaf&pagina=&sort=score+desc PZC oktober 1956] | ||
| + | Bestand:ZEB001000157_052_R.jpg| Eindstrijd in café [[Centrum]] op Plein 1940 [http://zoeken.krantenbankzeeland.nl/index.php?page=1&mod=krantresultaat&q=biljart+cafe+middelburg&datering=1956-1965&krant=&qt=paragraaf&pagina=&sort=score+desc¶graaf=46&doc=4&p=13¶graaf=48&y=415 PZC april 1959] | ||
| + | Bestand:ZEB001000232_056_L.jpg| Biljarten in café Rijn aan de Gravenstraat -[[Het Wapen van Zeeland(2)]] dus [http://zoeken.krantenbankzeeland.nl/index.php?page=1&mod=krantresultaat&q=biljart+cafe+middelburg&datering=1966-1975&krant=&qt=paragraaf&pagina=&sort=score+desc¶graaf=61&doc=11&p=8¶graaf=149&y=962 PZC februari 1966] | ||
| + | Bestand:ZEB001000282_0847_L.jpg| Kampioenschap bandstoten in café [[Dampoort]] [http://zoeken.krantenbankzeeland.nl/index.php?page=0&mod=krantresultaat&q=biljart+cafe+middelburg&datering=1966-1975&krant=&qt=paragraaf&pagina=&sort=score+desc PZC maart 1973] | ||
| + | Bestand:ZEB001000281_185_R.jpg| [['t Biersjoppie]], voorheen [[Het Zwarte Schaap]], heeft ook een biljart [http://zoeken.krantenbankzeeland.nl/index.php?page=1&mod=krantresultaat&q=biljart+cafe+middelburg&datering=1966-1975&krant=&qt=paragraaf&pagina=&sort=score+desc¶graaf=60&doc=6&p=5¶graaf=25&y=585 PZC juli 1074] | ||
| + | Bestand:ZEB001000277_735_R.jpg| Het biljart van [[Het Hof van Zeeland]] is gehandhaafd [http://zoeken.krantenbankzeeland.nl/index.php?page=1&mod=krantresultaat&q=biljart+cafe+middelburg&datering=1966-1975&krant=&qt=paragraaf&pagina=&sort=score+desc¶graaf=47&doc=4&p=5¶graaf=60&y=415 PZC september 1975] | ||
| + | Bestand:ZEB001000296_109_L.jpg| Jubilea biljartvereniging [[Cambrinus]] [http://zoeken.krantenbankzeeland.nl/index.php?page=1&mod=krantresultaat&q=biljart+cafe+middelburg&datering=1976-1985&krant=&qt=paragraaf&pagina=&sort=score+desc¶graaf=123&doc=5&p=8¶graaf=139&y=484 PZC februari 1978] | ||
| + | Bestand:ZEB001000307_173_L.jpg| Districtskampioenschap in café [[De Geere]] [http://zoeken.krantenbankzeeland.nl/index.php?page=1&mod=krantresultaat&q=biljart+cafe+middelburg&datering=1976-1985&krant=&qt=paragraaf&pagina=&sort=score+desc¶graaf=129&doc=10&p=12¶graaf=390&y=861 PZC januari 1979] | ||
| + | Bestand:ZEB001000342_218_R.jpg| Arbeiders Biljart Club viert jublileum in clubhuis [[Benelux]] [http://zoeken.krantenbankzeeland.nl/index.php?page=1&mod=krantresultaat&q=biljart+cafe+middelburg&datering=1976-1985&krant=&qt=paragraaf&pagina=&sort=score+desc¶graaf=103&doc=15&p=19¶graaf=27&y=1254 PZC december 1981] | ||
| + | Bestand:ZEB001000369_313_R.jpg| Koffiehuis annex café-biljart [[De Burcht van Antwerpen]] geopend [http://zoeken.krantenbankzeeland.nl/index.php?page=1&mod=krantresultaat&q=biljart+cafe+middelburg&datering=1976-1985&krant=&qt=paragraaf&pagina=&sort=score+desc¶graaf=390&doc=11&p=9¶graaf=363&y=930 PZC maart 1984] | ||
| + | Bestand:ZEB001000440_072_L.jpg| Jazzband Salt Lake treedt op in café-biljart [[Alassio]] [http://zoeken.krantenbankzeeland.nl/index.php?page=0&mod=krantresultaat&q=biljart+cafe+middelburg&datering=1986-1995&krant=&qt=paragraaf&pagina=&sort=score+desc PZC augustus 1986] | ||
| + | Bestand:ZEB001000405_155_L.jpg| Biljartfina in café [[De Postkoets]] [http://zoeken.krantenbankzeeland.nl/index.php?page=1&mod=krantresultaat&q=biljart+cafe+middelburg&datering=1986-1995&krant=&qt=paragraaf&pagina=&sort=score+desc&doc=2&p=14¶graaf=258&y=213 PZC maart 1993] | ||
| + | Bestand:ZEB001000417_357_L.jpg| Spanning in café [['t Raedthuys]] [http://zoeken.krantenbankzeeland.nl/index.php?page=1&mod=krantresultaat&q=biljart+cafe+middelburg&datering=1986-1995&krant=&qt=paragraaf&pagina=&sort=score+desc¶graaf=258&doc=5&p=14¶graaf=62&y=452 PZC maart 1994] | ||
| + | Bestand:ZEB001000538_187_L.jpg| Rob & Willy presenteren op het biljart van café [[Kanaalzicht]] [http://zoeken.krantenbankzeeland.nl/index.php?page=1&mod=krantresultaat&q=biljart+cafe+middelburg&datering=1996-2005&krant=&qt=paragraaf&pagina=&sort=score+desc&doc=1&p=14¶graaf=82&y=192 PZC februari 1998] | ||
| + | Bestand:ZEB001000574_107_L.jpg| Biljartkampioenschap in café [[De Zwarte Ruiter]] [http://zoeken.krantenbankzeeland.nl/index.php?page=1&mod=krantresultaat&q=biljart+cafe+middelburg&datering=1996-2005&krant=&qt=paragraaf&pagina=&sort=score+desc¶graaf=9&doc=9&p=34¶graaf=50&y=776 PZC februari 2001] | ||
| + | </gallery><br /> | ||
| + | ==Bronnen== | ||
| + | * Foto's: [http://beeldbankzeeland.nl/ Beeldbank Zeeland Zeeuwse Bibliotheek], [http://www.zeeuwsarchief.nl/onderzoek-doen/beeldmateriaal Zeeland in Beeld, Zeeuws Archief] en collecties Eric-Jan Keulemans, Cees Rijn en Merian Schuilwerve | ||
| + | * Krantenknipsels: [http://krantenbankzeeland.nl/ Krantenbank Zeeland Zeeuwse Bibliotheek] | ||
| + | * De Stadsrekeningen van Middelburg 1730-1800 van H.M. Kesteloo | ||
Huidige versie van 9 sep 2013 om 09:54
De geschiedenis van het biljart begint in de 15de eeuw (zie Geschiedenis). In eerste aanleg was het biljart het domein van heren in het algemeen en die van een hogere stand in het bijzonder. De link naar de horeca is dan al gauw gelegd, want de dorst der heren is van alle tijden. In de 18de eeuw zijn het vooral de sociëteiten en schuttershoven die over een biljart of billiard beschikken - later volgen de herbergen, logementen en koffiehuizen. Het hebben van een biljart kostte geld en dat betrof niet alleen de aanschaf - de stadsrekening van 1730 meldt at er door de erven Daniel Robeck 8 pond Vlaams, 6 schellingen en 8 penningen aan recognitie werd betaald voor het zetten van een billiard. Volgens de stadsrekening van 1732 waren er twee koffiehuishouders, Ignatius Monnett en Willem Erffstee, die ieder een biljart hadden. De St. Jorisdoelen betaalden sinds 1 maart 1768 16 pond Vlaams, 13 schellingen en 4 penningen voor het koffieschenken en houden van een biljart - zo meldt de stadsrekening van 1771. Vanaf de 19de eeuw werd het biljart min of meer gemeengoed in de Middelburgse horeca. Veel café's beschikten over een biljart (zie ook de foto's en krantenknipsels hieronder) en er werden ook biljartverenigingen opgericht die vervolgens een café-biljart als clubhuis kozen. Begin 20ste eeuw nam het aantal biljarts in café's dramatisch af en werd er meer gepoold en gesnookerd (in poolcafé The Roadhouse bijvoorbeeld) - wanneer je nu wilt biljarten moet je echt zoeken naar een café.
Cafe Billiard De Koophandel omstreeks 1911
De Biljarttafels van Piet Mulder, in de jaren '20
De Witte Ballon in de Sint Janstraat in Middelburg, met eigenaar Munter in het deurgat, jaren '20
Rechts Chris Gabriëlse van De Koophandel aan het biljart van het Nederlands Koffiehuis, 1960
Biljartvereniging KOT in Het Wapen van Zeeland(2) met achter de tafel vlnr Tonnie Henderikse, Cor Westerweel, de heer en mevrouw Rijn, jaren '60
Biljarten in de Vriendschap; achteraan op de foto kelner Leo Leijdekkers, 1965
Dansen rond het biljart in café Dampoort, maart 1966
Voorgevel café biljart Het Gulden Schot, 1969
De biljartruimte van De Vergenoeging aan Dam 10, 1973
Betje en Krijn biljarten op de brug in Kanaalzicht, 1975
Dick Lampe (zie ook Dick Lampe) aan stoot in Kanaalzicht, 1975
Peter van de Horst (nu werkzaam in Kanaalzicht) aan stoot in Bar American, jaren '80
Gerrit Schoenmakers speecht vanaf het biljart van De Klos, 1981
De biljartkamer van ontmoetingscentrum Open Huis in de Molstraat, 1986
De biljartruimte van café Bardot, 2013
Biljart van Hof Niet Altyd Zomer te koop Middelburgsche Courant februari 1764
Het zetten van een biljart in Het Royaal Koffijhuis, Bellinkstraat, 1770
Hendrik van Helden 'houdt Koffykamer voor Heeren en Burgers in de Billard-kamer', 1780
Billiard en toebehoren van Societé l’Amitié te koop Middelburgsche Courant december 1831
Engelsch Biljard of Leutertafel van De Diligence te koop Middelburgsche Courant oktober 1843
De biljart-tellers uit de Middelburgse sociëteiten moeten rouw dragen Zierikzeesch Nieuwsblad april 1849
S. Hillebrand van Havenzigt verkoopt zijn biljart Middelburgsche Courant juli 1867
Ook kastelein J de Klerk van De Vergenoeging heeft een biljart te koop Middelburgsche Courant juli 1868
Koffiehuis De Verwachting, incl. biljart, te huur Middelburgsche Courant december 1869
De St. Jorisdoelen beschikte in 1878 over een biljartzaal met 3 biljarts Middelburgsche Courant april 1878
Werkvrouw breekt 3 ribben op biljart Werkmansvereeniging Goessche Courant mei 1880
Biljartwedstrijd in café Neuf Goessche Courant maart 1884
Café Reinveld is o.a. voorzien van een biljart Vlissingse Courant maart 1894
In het café van Oosse in de Gravenstraat werd de biljartkeu als wapen gebruikt Goessche Courant januari 1910
De gevolgen bleken fataal te zijn Vlissingse Courant februari 1910
Wed. W. Steijn doet café-biljart Het Bredasche Veerhuis over aan Th. P. Bos Middelburgsche Courant april 1917
In Het Entrepot werd toneel gespeeld en ook gebiljart Middelburgsche Courant november 1918
Biljartvereniging "Door vrienden saamgebracht" in hotel Lievense Middelburgsche Courant april 1919
Biljartvereniging "Ons Genoegen" was thuis bij Minderhoud (2) in de Gravenstraat Vlissingse Courant februari 1921
Biljartconcours in café Novum Vlissingse Courant oktober 1923
Nieuw geplaatst biljart in café De Beurs Middelburgsche Courant oktober 1924
Café-biljart met vergunning Lommerrijk te koop Middelburgsche Courant augustus 1925
Biljartwedstrijd Middelburg-Vlissingen in het Nederlands Koffiehuis Vlissingse Courant januari 1928
Biljartwedstrijd Middelburg-Vlissingen in café Bodega Vlissingse Courant februari 1928
J. Munter van Café Biljart De Witte Ballon betuigt zijn dank Middelburgsche Courant december 1929
A. Servaas van café Bloemendaal vraagt om minder personele belasting voor zijn biljart De Zeeuw mei 1931
Bekende biljartmeester in café Damzicht; komt dat zien! Middelburgsche Courant september 1935
Bezoekt Café-Biljart Zeelandia (2) van Gerrit Rinkel in de Winterstraat Middelburgsche Courant december 1937
12-jarige biljarter krijgt applaus in café De Zon (2) Middelburgsche Courant april 1938
Handicap-wedstrijden in Het Wapen van Zeeland(2) van Stoffel Gillissen PZC juli 1954
Café De Koophandel clublokaal van biljartvereniging "A.L.M." PZC oktober 1956
Eindstrijd in café Centrum op Plein 1940 PZC april 1959
Biljarten in café Rijn aan de Gravenstraat -Het Wapen van Zeeland(2) dus PZC februari 1966
Kampioenschap bandstoten in café Dampoort PZC maart 1973
't Biersjoppie, voorheen Het Zwarte Schaap, heeft ook een biljart PZC juli 1074
Het biljart van Het Hof van Zeeland is gehandhaafd PZC september 1975
Jubilea biljartvereniging Cambrinus PZC februari 1978
Districtskampioenschap in café De Geere PZC januari 1979
Arbeiders Biljart Club viert jublileum in clubhuis Benelux PZC december 1981
Koffiehuis annex café-biljart De Burcht van Antwerpen geopend PZC maart 1984
Jazzband Salt Lake treedt op in café-biljart Alassio PZC augustus 1986
Biljartfina in café De Postkoets PZC maart 1993
Spanning in café 't Raedthuys PZC maart 1994
Rob & Willy presenteren op het biljart van café Kanaalzicht PZC februari 1998
Biljartkampioenschap in café De Zwarte Ruiter PZC februari 2001
Bronnen
- Foto's: Beeldbank Zeeland Zeeuwse Bibliotheek, Zeeland in Beeld, Zeeuws Archief en collecties Eric-Jan Keulemans, Cees Rijn en Merian Schuilwerve
- Krantenknipsels: Krantenbank Zeeland Zeeuwse Bibliotheek
- De Stadsrekeningen van Middelburg 1730-1800 van H.M. Kesteloo